احیای روابط ایران و عربستان و شکست دیگر آمریکا در منطقه

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ جمعه گذشته ایران و عربستان برای احیای روابط دیپلماتیک و بازگشایی سفارتخانه های خود توافق نامه ای امضا کردند. این توافق در پایان یک هفته مذاکرات با میانجی گری چین در پکن به دست آمد که به شکاف میان دو دولت پایان داد. اگر این توافق پابرجا بماند، گام مهم و رو به جلویی در دیپلماسی منطقه ای خواهد بود و ممکن است به تسهیل آتش بس پایدارتر در یمن کمک کند.

عادی سازی روابط ایران و عربستان نتیجه این است که آنها متوجه شده اند دشمنی میان کشورها نامطلوب است. احیای روابط دیپلماتیک نوشدارویی برای همه تنش های منطقه ای نیست؛ اما باید اثر ثبات بخشی بر منطقه داشته باشد که با افزایش تنش های آمریکا و ایران بسیار ضروری است. میانجی گری چین نشان دهنده نقش سازنده این کشور است که گاهی قدرت های بزرگ دیگر می توانند آن را در خاورمیانه ایفا کنند. همچنین نشان دهنده این است وقتی قدرتی بزرگ خود را در دام رقابت های منطقه می اندازد، دیپلماسی چقدر می تواند مؤثر باشد.

چین از روابط خوبی با ایران و عربستان برخوردار است که این کشور را در موقعیتی قرار می دهد بتواند معامله ای انجام دهد که احتمالاً آمریکا هرگز نمی توانست انجام دهد. همان گونه که تریتا پارسی از مؤسسه کوئینسی گفت، چین با اتخاذ اصل بی طرفی به عنوان بازیگری ظاهر شد که می تواند اختلافات را حل و فصل کند، نه اینکه صرفاً سلاح بفروشد.

بی تردید چین زمانی که توافق میان ایران و عربستان را تسهیل می کند منافعش را در ذهن دارد؛ اما این نباید به عنوان چالش یا تهدید برای منافع آمریکا در منطقه تلقی شود

نزدیک به نیم قرن است میان ایران و آمریکا رابطه ای وجود ندارد. فقدان روابط میان دو کشور برای تمامی مراودات منطقه ای آمریکا نقطه ضعف است. احیای روابط ایران و عربستان با میانجی گری چین به این معنی است که آمریکا دیگر به عنوان میانجی معتبر در هیچ یک از مناقشات منطقه لحاظ نخواهد شد. دخالت عمیق واشنگتن در درگیری‌های منطقه‌ای باعث تضعیف دیپلماسی واشنگتن شده و نفوذ این کشور را محدود ‌کرده است.

دولت آمریکا باید از تلاش دیپلماتیک چین که به ثبات منجر می شود، استقبال کند. بی تردید چین زمانی که توافق میان ایران و عربستان را تسهیل می کند منافعش را در ذهن دارد؛ اما این نباید به عنوان چالش یا تهدید برای منافع آمریکا در منطقه تلقی شود. همه کشورها از خاورمیانه باثبات سود می برند، بنابراین برخی کشورها به جای نگرانی برای از دست دادن نفوذ خود، باید از اقدامات بی ثبات کننده خودداری کنند.

توافق میان ایران و عربستان پیروزی بزرگی برای چین توصیف شده است؛ اما به آن معنی نیست که این توافق به زیان سایر طرفها تمام می شود. اگر رقابت های منطقه ای کمتر شود، خبر خوبی برای همه خواهد بود؛ در این صورت برد چین را باید برد همه طرف های ذی نفع تلقی کرد.

با توجه به اینکه روابط عربستان و ایران در دهه گذشته تیره شده بود، احیای روابط چرخشی قابل توجه است. در سال 2018 میلادی بود که محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی تهدید کرد جنگ را به داخل ایران خواهد کشاند. شکست‌های مکرر سیاست‌های عربستان در سال‌های بعد و توانایی اثبات شده متحدان ایران در حمله به تأسیسات نفتی عربستان، ریاض را مجبور کرد رویکرد سازشکارانه اتخاذ کند.

ایران و عربستان سعودی چندین سال است روی نزدیکی روابط کار می کنند، اما پیشرفت دیپلماتیک کند بود و گاهی با حوادثی قطع می شد. پاییز گذشته بود که هشدارهای دروغین درباره حمله قریب الوقوع ایران به خاک عربستان شنیده شد، اما این حمله ادعایی هرگز رخ نداد و اکنون دو دولت در حال ترمیم روابط خود هستند.

 
احیای روابط میان عربستان سعودی و ایران باید به ما یادآوری کند تعامل دیپلماتیک پایدار پاداش یا امتیازی برای طرف مقابل نیست، بلکه بخشی عادی و ضروری از امور بین‌المللی است. عادی سازی همه مشکلات را در رابطه ای معین حل نمی کند، اما ابزاری برای حل بسیاری از اختلافات با هزینه بسیار کمتر برای هر دو دولت فراهم می کند.